भारतात आज डिजिटल उद्योगांची सुरुवात होत आहे.

सहयोगाची बाजारपेठ आणि सहयोगाची अर्थव्यवस्था यांचा आज झपाटय़ाने प्रसार होतो आहे.

जगभरातील राज्यकर्तेही आता महामाहितीचा आधार घेताना दिसत आहेत.

सामाजिक सुरक्षा हाही साम्यता आणण्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचा विषय ठरतो..

माहेरवाशीणीचे लाड करण्याची पद्धत राज्यभरात वेगवेगळ्या तऱ्हेने साजरी होते

जाणून घेऊयात गौरी आगमनासाठीचा उत्तम मुहूर्त कोणता आहे...

इतिहासाचार्य राजवाडे यांच्या मते, गणेशपूजनाची परंपरा २३०० ते २५०० वर्षे प्राचीन आहे.

पाच दिवसांपूर्वी विघ्नहर्त्यां गणरायचे आगमन झाले असून राजकीय फलकबाजी शहरात वाढताना दिसत आहे.

लाकडी दांडके आणि लोखंडी पाईपने आई आणि मुलाला मारहाण केल्याची घटना

पाचव्या दिवशी या गणपतीचे मोठ्या उत्साहात आणि अतिशय शिस्तबद्धपणे विसर्जन केले जाते

भारतीय संघाला मिळालेल्या यशाबद्दल मानले आभार

शहरात गणेशोत्सवास उत्साहात सुरुवात झाल्यानंतर आता देखावे बघण्यासाठी बालगोपाळांसह कुटुंबीयांची लगबग सुरू झाली आहे.

मुंबईत पाच दिवसांच्या गणपतींच्या विसर्जनाचा सोहळा शुक्रवारी सुरक्षितपणे पार पडला.

या भागातील गर्दीवर सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांची नजर आहे.

हा मोदक तयार करण्यास २५ दिवसांचा कालावधी लागला

या मंडळाने प्रदूषण मुक्त गणेशोत्सव हा केवळ विचार न ठेवता प्रत्यक्ष आचरणात आणला आहे

अठरापगड जातींच्या सहभागातून साजरा होणाऱ्या मोहरम उत्सवात गाववाडा संस्कृतीचे दर्शन घडते

काही वर्षांपूर्वी रेल्वेने पाणीपुरवठा करावा लागणाऱ्या लातूरमध्ये पुन्हा एकदा जलसंकट निर्माण झाले आहे.

अनंत चतुर्दशीला हलका ते मध्यम पावसाची शक्यता हवामान विभागाने वर्तवली आहे

या वर्षी मुंबईत साकारलेली बाप्पाची मूर्ती खास म्यानमारला पाठवण्यात आली आहे.

एका वर्षी गणपती विसर्जनाची मिरवणूक धुळे शहरातील जुन्या शाही जामा मशिदीवरुन जात होती...

मुख्य विसर्जन मिरवणूक मार्ग व परिसरातील १७ रस्ते वाहतुकीसाठी बंद

पुणेकरांचे वेधले लक्ष

यंदा मानाच्या गणपतींमध्ये ३ ढोल ताशा पथक आणि इतर मंडळाकरीता २ पथकांचीच परवानगी

राज्यभरात गणरायाचे शांततेत विसर्जन सुरू असताना अनेक ठिकाणी गालबोट लागलं असून, अनेक भक्तांवर मृत्यू ओढवला.

शहरातील नदी पात्रालगत असलेल्या विसर्जन घाटावर अग्नीशमन विभागाकडून चोख व्यवस्था ठेवण्यात आला होती

नऊ जणांना वाचवले असून दोन जण बेपत्ता

पारंपरिक मराठी पद्धतीनं हे पदार्थ कसे बनवतात त्याची ही रेसिपी.

जागतिकीकरणाची बाळसेदार श्रीशिल्लक उदारीकरण भारतात अवतरले त्याला आता वीस र्वष उलटून गेली आहेत. या काळात या पर्वाचा फार मोठय़ा प्रमाणावर ‘उद्धार’ केला गेला आहे. पण याच धोरणामुळे राजकीय, सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक, उद्योग अशा क्षेत्रांबरोबरच तळागाळातल्या समाजाचा उद्धारही झाला आहे. त्यामुळे उदारीकरणाकडे केवळ नकारात्मक दृष्टिकोनातून पाहणे बरोबर नाही.

उदारीकरण भारतात अवतरले त्याला आता वीस र्वष उलटून गेली आहेत. या काळात या पर्वाचा फार मोठय़ा प्रमाणावर ‘उद्धार’ केला गेला आहे. पण याच धोरणामुळे राजकीय, सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक, उद्योग अशा क्षेत्रांबरोबरच तळागाळातल्या समाजाचा उद्धारही झाला आहे.

महाराष्ट्र आणि उर्वरित भारतातील तब्बल पाच हजार खेडी पाहिलेले प्रदीप लोखंडे जागतिकीकरणामुळे ग्रामीण भारतात होत असलेल्या बदलांविषयी खूपच आशावादी आहेत. शिक्षण, दळवळण तसेच संपर्कसाधने, शेती-उत्पादनांना मिळणारा किमान आधारभूत दर, विविध सरकारी योजना आणि पंचायत राज या क्षेत्रांतील बदलांनी ग्रामीण भारतात घडून येत असलेला कायापालट पाहून ‘श्रीमंत अधिक श्रीमंत होत असले तरी गरीब अधिक गरीब अजिबात होत नाहीएत,’ याची खात्री पटायला लागते.

गावपातळीवर होणारे सर्व बदल पाहिले तर चित्र निराशाजनक नसून खूपच आशादायक आहे असेच म्हणावे लागते. उदारीकरणाचे फायदे ग्रामीण भागापर्यंत पोहोचू लागले आहेत. उदारीकरण म्हणजे सर्व क्षेत्रांतून सरकारने बाजूला होणे, असे म्हटले जाते. पण ते तितकेसे बरोबर नाही, सरकार आणि खाजगी क्षेत्र यांनी एकमेकांसोबत काम करणे त्यात अनुस्युत आहे.

गेल्या वीस वर्षांत (विशेषत: गेल्या १० वर्षांत) स्पर्धा परीक्षांची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या लक्षणीयरीत्या वाढली आहे. शिक्षणाच्या प्रसाराने तळागाळातील तरुण स्पर्धा परीक्षांकडे मोठय़ा प्रमाणावर वळू लागले आहेत.

अलीकडच्या काळात यूपीएससी आणि एमपीएसीच्या माध्यमातून नागरी सेवेत दाखल होणाऱ्या तरुणांनी आपल्या कार्यक्षमतेच्या जोरावर, स्वत:च्या मर्यादांचे भान ठेवत, प्रशासनाचा चेहरा बदलायला सुरुवात केली आहे. प्रामाणिकपणा, सचोटी, जनसामान्यांच्या प्रश्नांविषयीची आच, स्वत:च्या पद-अधिकारांचे यथायोग्य भान आणि दबावाला बळी न पडण्याची वृत्ती, या त्यांच्या वैशिष्टय़ांमुळे प्रशासन बदलू लागले आहे. हा ‘बदल’ होतोय, तो तरुण तडफदार आणि कार्यक्षम प्रशासकीय अधिकाऱ्यांमुळे.

तसे पाहिले तर मुद्रण व्यवसाय आणि पत्रकारिता आरंभापासून बहुराष्ट्रीय राहिली आहे. त्यामुळे जागतिकीकरणाचा स्वीकार त्यांना सहज करता आला. एकेकाळी केवळ ब्राह्मण समाजाची मक्तेदारी असलेली पत्रकारिता जागतिकरणामुळे बहुजनांची झाली. जागतिकीकरणाने जातींचा मक्ता जसा मोडला तशी वर्गीय ऐक्याची शक्यता नष्ट केली. जागतिकीकरणामुळे सर्वात मोठे परिवर्तन ग्रामीण महाराष्ट्राने बघितले. साप्ताहिके, पाक्षिके, मासिके, दैनिके यांची लाटच तिथे उसळली. थोडक्यात जागतिकीकरणामुळे बहुजन समाजाचा पत्रकारितेत मोठय़ा प्रमाणावर उद्धार झाला आहे

उदारीकरण-पर्वाच्या गेल्या वीस वर्षांच्या काळात अनेकविध क्षेत्रांत कितीतरी उलथापालथी झाल्या. सकारात्मक बदल झाले. नव्या संधी, शक्यता निर्माण झाल्या. त्यातल्या काही प्रमुख क्षेत्रांचा आढावा घेणे, हा या सदराचा हेतू आहे. याअंतर्गत अर्थकारण, खेडी, स्पर्धा परीक्षा व प्रशासकीय अधिकारी यांच्यासंबंधीचे लेख आजवर प्रकाशित झाले. या महिन्यात ‘प्रसारमाध्यमांतील बदल’ हा विषय असून या मालिकेतला पहिला

साधारण १९९०-९१ सालच्या आसपासची गोष्ट आहे. केरवाडीला माझा मित्र गरीब मुलांसाठी संस्था चालवत असे. केरवाडी हे गाव परभणी जिल्ह्यातल्या गंगाखेड तालुक्यातलं. त्याच्या कामात मदत करण्यासाठी पुण्याहून माझं नेहमी जाणं होई.

आजच्या या उद्धारपर्वात मराठी समाजाचं पुनरुत्थान करण्याची एक विलक्षण संधी मिळाली असूनही आपण समाज म्हणून ती घेऊ शकलेलो नाही. आपली मुलं जगभर गेली, पण आपलं समाजमन जिथे होतं तिथेच राहिलं.

नकारात्मकता हा एकच दृष्टिकोन ठेवून उदारीकरणामुळे झालेल्या बदलांकडे पाहण्याचं वळण बहुतेकांना पडत आहे, पडले आहे. त्यामुळे या बदलांकडे पाहण्याचा वेगळा कोणता दृष्टिकोन असू शकतो आणि त्यातून पाहिल्यानंतर चित्र कसं दिसतं, याची चाचपणी करणारं हे सदर..

उदारीकरणाचा काळ हा उत्तम व्यावसायिकता अंगी बाळगण्याचा काळ आहे. त्यामुळे खाजगी कंपन्या, वर्तमानपत्रे, काही प्रमाणात सरकारी कार्यालये यांचा जो कायापालट झाला आहे तो पाहण्यासारखा आहे. त्या तुलनेत मराठी प्रकाशन व्यवहार मात्र अजूनही सुशेगात आहे. लेखकाचे मानधन, पुस्तकांची विक्री, जाहिरात, वितरण, …

अलीकडच्या काही वर्षांत शेतकऱ्यांच्या आत्महत्यांची सातत्याने चर्चा होत असली तरी त्यामुळे एकंदरच शेती धोक्यात आहे असे समजायचे काहीही कारण नाही.

२००५ च्या किमतीनुसार, सकल राष्ट्रीय उत्पादनात शेतीचा दर १४ टक्के आहे, तर उद्योगांचा २७ आणि सेवाक्षेत्राचा ५९ टक्के!

उदारीकरणामुळे खासगी संस्थांना परवानग्या मिळू लागल्या आणि त्यामुळे शिक्षण घेण्यासाठीच्या एकूण संधींत वाढ झाली. आरक्षण मिळणाऱ्यांची व खुल्या वर्गाचीही संधी वाढली.

अमर्त्य सेन यांची मांडणी मुख्यत: मनुष्यबळातील गुंतवणुकीमध्ये- म्हणजे कल्याणकारी योजनांच्या बाजूने, तर भगवती यांची मांडणी भांडवली गुंतवणुकीच्या बाजूने असे चित्र निर्माण केले गेले.

सर्वसहमती किंवा किमान मतक्य होत नाही तोपर्यंत आíथक सुधारणांचे गाडे पुढे सरकत नाही. यासंदर्भात गेल्याच महिन्यात मनमोहनसिंग यांनी केलेले विधान लक्षणीय आहे.

इतिहासाची वाटचाल संघर्षांकडून समन्वयाकडे व्हावी, ऱ्हासपर्वाकडून शांतीपर्वाकडे मार्गक्रमण व्हावे, असा समाजमनाचा कौल आहे. तो २००० पासून व्यक्त होत आहे. तशा साहचर्याचे जागतिकीकरण झाले तर एकविसावे शतक अधिक सुंदर होणार आहे.

भारतात सार्वजनिक क्षेत्र मोडीत निघत आहे, खासगी क्षेत्र विश्वासार्ह, पारदर्शक व जबाबदार वाटत नाही. या कात्रीत सेवासुविधांचा बट्टय़ाबोळ होऊन नागरिक हैराण झाले आहेत.

उदारीकरणानंतर भारतीय कॉपरेरेटविश्वात उद्योगांतील उत्पादनप्रणाली कार्यक्षम बनविण्याची संस्कृती प्रकर्षांने रुजू लागली. यामुळे ‘रीसर्च अँड डेव्हलपमेंट’ नामक एका अतिशय महत्त्वाच्या अंगाकडे भारतीय...

एक अतिशय महत्त्वाचा आणि तितकाच सूक्ष्म बदल आपल्या व्यवस्थेत उदारीकरण पर्वादरम्यान झिरपताना दिसतो. हा बदल आहे सर्वसामान्य व्यक्तीच्या मानसिकतेमधील. गरिबीची लाज बाळगू नये, हा...

उदारीकरण भारतात अवतरून वीसहून अधिक वर्षे उलटली असली तरी त्याविषयीची चर्चा मात्र काहीशी एकारलेपणाने आणि अहमहमिकेनेच